Eee- Recytator! [RECYTACJA… WAŻNA SPRAWA] /odcinek II

WŁAŚCIWY DOBÓR REPERTUARU 

Tekst powinien być dostosowany do możliwości, zainteresowań i wrażliwości recytatora oraz dojrzałości recytatora. Pozwólmy, szczególnie starszym recytatorom na swobodę, nie narzucajmy im gotowych tekstów, a co najwyżej zasugerujmy kierunek . Będziemy mieć pewność, że tekst przez niego wybrany jest recytatorowi bliski i zrozumiały.
W przypadku młodszych recytatorów powinniśmy zaoferować daleko idącą w doborze repertuaru uwzględniając przede wszystkim temperament i zainteresowania recytującego.
Nie wybierajmy tekstów zbyt trudnych, poważnych, tematycznie obcych dziecku. 
Właściwie dobrany wiersz lub fragment prozy znacząco przybliża sukces!

ZROZUMIENIE I ANALIZA TEKSTU

Nauczmy recytatora patrzeć na wybrany tekst z pozycji
„Co ja chcę przez ten utwór powiedzieć”. Popracujmy nad tym razem z recytatorem.

ZNAKI INTERPUNKCYJNE- ICH ZNACZENIE 

Kropka informuje nas o konieczności zastosowania dłuższej pauzy, ale też o potrzebie
obniżenia głosu. Zawiesić głos na dłuższą lub krótszą chwilę „każą” nam przecinek i średnik. Jeśli recytator „czuje” tekst, przyjdzie mu to z łatwością. 

CO Z TYM GESTEM? 

Unikajmy go, jest zbędny. Swoje małe dzieło sztuki recytatorzy tworzą „malując słowami”. Wówczas, gdy recytator chce coś „zaznaczyć słowem”, drobny gest czy mimika twarzy są dopuszczalne. 

KAMIENNY WYRAZ TWARZY, POSTAWA „NA BACZNOŚĆ”, RĘCE Z TYŁU 

Tego zdecydowanie należy unikać! Ze względów estetycznych i praktycznych.

DYKCJA 

Powinniśmy poświęcić na to sporo czasu, ponieważ czytelne, nośne słowo jest najważniejsze. 
Piękne, wyraziste mówienie zależy od: 

o    dobrego oddychania 
o    unikania przesadnej wymowy samogłoski „ę” – obcinajmy ogony
w końcówkach;
o    właściwego otwierania ust podczas wymowy poszczególnych głosek; 
o    starannej wymowy trudnych zbitek spółgłoskowych w wyrazach i między wyrazami; 
o    poprawnego akcentowania sylab w wyrazach i właściwej intonacji różnych typów zdań; 
o    właściwego tempa mowy. 

Pokażmy dzieciom, że recytacja to dobra zabawa, a starszym recytatorom, że to poważna zabawa. Oto ćwiczenia, które w tym pomogą. 

a) zabawy z głoskami 
o    wymawianie głosek „a, o, e, u, i, y” staccato a potem legato; 
o    wymawianie samogłosek coraz głośniej, a potem coraz ciszej;
o    wymawianie samogłosek z różnymi spółgłoskami:
ma, mo, me, mu, mi, my;
fa, fo, fe, fu, fi, fy… i  tak dalej; 
o    cha, cha, cha, cha, cha; 
o    op, op, op, op, op; 
o    fe, fe, fe, fe, fe; 
o    rak, rak, rak, rak, rak; 
o    naśladowanie głosów ptaków i zwierząt; 
o    naśladowanie odgłosów maszyn, pojazdów i urządzeń. 

b) powtarzanie łamańców językowych (wolno z dbałością o artykulację a później szybko) 
o    Moja miła mamo. Mam małą maskotkę. 
o    Miła mamo moja. Mamo moja miła.
o    Król Karol kupił królowej Karolinie korale koloru koralowego. 
o    Sasza suszy szare szarawary. 
o    Nie każda prosta krzywej sprosta. 
o    Podawała baba babie przez piec malowane grabie. 
o    Ranek świta i króla już świt wita. 
o    Siedzi kura w kurniku liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo (…) 
o    Przeleciały trzy pstre przepiórzyce przez trzy pstre kamienice. 
o    Ziarno do ziarnka aż zbierze się miarka. 
o    Cząk czaka raka taka czik.
o     Tak czak taka czaka cząk czaka raka taka czik tak czak. 
o    Dzwonił deszcz o deseczki, deszczułki i deszczułeczki. 
o    Trzech Czechów szło ze Szczebrzeszyna do Szczecina. 
o    W Szczebrzeszynie chrząszcz brzmi w trzcinie.
o    Grzebień zęby szczerzy, a szczotka się jeży. 
o    Czesz się Jerzy jak należy. 

c) ćwiczenia oddechowe 
o    nadmuchiwanie balonów; 
o    puszczanie baniek mydlanych; 
o    dmuchanie na piłkę, żeby się toczyła;
o    dmuchanie na płomień świecy – tylko dla starszych recytatorów; 
o    dmuchanie piórka, aby utrzymało się w powietrzu.

Podczas mówienia artystycznego konieczne jest stosowanie oddechu przeponowego. Wtedy klatka piersiowa rozszerza się i maksymalnie zwiększa pojemność płuc. 

d) ćwiczenia narządów artykulacyjnych

o    nadymanie wypychanie policzków językiem; 
o    zataczanie językiem kółka po dziąsłach przy zamkniętych ustach; 
o    sztuczny uśmiech chi, chi, chi, chi; 
o    naśladowanie odgłosu podkówek „kląskanie;
o    opukiwanie twarzy opuszkami palców.

Jest jeszcze wiele tajników sztuki recytacji i wiele, zdawałoby się, rzeczy oczywistych. Będziemy razem je odkrywać i przypominać.